Soms heerst het idee dat een architect simpelweg in zijn luie stoel gaat zitten, plotseling een briljante ingeving krijgt, en vervolgens een gebouw ontwerpt. Dit is echter verre van de realiteit. Architectuur komt tot stand door een grondig en arbeidsintensief proces, met verschillende fasen en stappen die leiden tot het definitieve ontwerp en uiteindelijk het gerealiseerde gebouw. Van het initiële idee tot het uiteindelijke plan: in dit blog vertellen wij je hoe elke ontwerpfase bijdraagt aan het ontstaan van een gebouwontwerp.

 

 

Het ontwerpproces: een geleidelijke onthulling

 

Wie een architect inschakelt, zoekt naar zekerheid. Maar het enige wat echt zeker is in het ontwerpproces, is dat niets zeker is. Want ontwerpen houdt in dat je constant onzekerheden verkent en mogelijkheden onderzoekt. Dat je samen nog onbekende paden bewandelt. Het ontwerpproces is een geleidelijke onthulling, waarbij het plan steeds in kleine stappen ontstaat en wordt verfijnd.

 

Het begint met eerste schetsen en ideeën, maar naarmate het ontwerpproces vordert, ontstaat er bij een verbouwplan een dieper begrip van de fysieke kenmerken van het gebouw. En gelijktijdig hoe deze zijn te verenigen met de behoeften en wensen van de opdrachtgever. De wensen van de opdrachtgever zijn vaak net zo onderhevig aan ontwikkeling omdat mogelijkheden en onmogelijkheden door een ontwerpproces duidelijk worden.

Bij MN Architecten werken we graag aan bestaande gebouwen. Dit betekent dat we op locatie het gebouw grondig bekijken, opmeten en fotograferen, en daarover in gesprek gaan met de opdrachtgever. We zien hoe wanden, vloeren en daken zijn geconstrueerd, we ontdekken een verborgen plafond of een mooie zitplek. Al deze inzichten spelen mee in het ontwerponderzoek.

 

Hoe een ontwerp zich ontvouwt? Door het visueel te maken. Is de eerste tekening meteen raak? Soms wel, maar lang niet altijd, meestal gaat het geleidelijk. Beetje bij beetje wordt duidelijk welke keuzes we hebben, wat het gebouw ‘fijn’ vindt of afdwingt, wat de locatie min of meer opdraagt, en we zien als we iets tekenen wat wel en niet gaat werken.

 

 

 

1. Vooronderzoek: locatie, bestaand gebouw, wensen en eisen

 

De eerste fase van ons ontwerpproces omvat een grondige inventarisatie van zowel de locatie of bestaande situatie, evenals de wensen van de klant. Dit begint vaak al bij het eerste kennismakingsgesprek, voorafgaand aan de offerte, waarin we de behoeften en verwachtingen van de klant bespreken.

Vervolgens richten we ons op het vooronderzoek. We gaan naar de locatie van het bestaande gebouw, meten het op, maken foto’s en creëren gedetailleerde tekeningen om een volledig beeld te krijgen van de huidige situatie. Idealiter zouden we er langere tijd willen doorbrengen om te zien waar de zon opkomt en ondergaat, welke geluiden er zijn, hoe warm of koud het wordt, en hoe de wind invloed heeft op de locatie.

Als we iets nieuws bouwen, dan zouden we het liefst een tentje opzetten op de kavel. Zodat we alle omgevingsfactoren in ons ontwerponderzoek mee kunnen nemen, een ontwerp is namelijk vaak zeer locatiespecifiek.

Deze grondige aanpak zorgt ervoor dat we alle relevante gegevens verzamelen om een ontwerp te creëren dat aan de verwachtingen van de klant voldoet en optimaal inspeelt op de omgeving.

 

Beeld: een inmeting

 

2. Structuur- en/of Voorontwerp (SO/VO)

 

In de fase van het structuur- en voorontwerp (SO/VO) wordt het fundament van het ontwerp gelegd. Hier formuleren we de grondbeginselen van het ontwerp, die we conceptuele uitgangspunten noemen. Bijvoorbeeld: we gaan iets toevoegen maar we willen juist wel of niet contrasterend bouwen. Of: we willen dat het bestaande pand weer lijkt op hoe het vroeger was door een tijdlaag in de geschiedenis weer naar boven te halen.

 

Hoe beweeg je je door een gebouw? Deze vraag vormt de basis van het ontwerp. Op basis daarvan gaan we spelen met de eerste ideeën en maken daar tekeningen van om te ontdekken wat werkt. We maken schetsen op onze schetsrollen en plattegronden met daarin alle ruimtes die nodig zijn en zorgen we ervoor dat ze mooi en logisch met elkaar verboden zijn.

 

We maken niet één ontwerp, maar meerdere. Er is namelijk maar zelden één oplossing mogelijk. Dit noemen we indelingsvarianten, dit doen we behalve visueel ook op basis van plattegronden. Plattegronden maken namelijk heel duidelijk waar het accent op wordt gelegd qua indeling, en dat is bij elke variant weer anders. Een plattegrond geeft weer wat functioneel voorrang krijgt, want je kunt de ruimte maar één keer gebruiken. Wil je de keuken meer ruimte geven? Dan zul je de woonruimte waarschijnlijk kleiner moeten maken bijvoorbeeld. Door met varianten te werken kan de opdrachtgever zelf bepalende keuzes maken, aangeven waar het accent op moet worden gelegd. In het voorontwerp worden naast plattegronden 3D-beelden, geveltekeningen, doorsneden en soms maquettes gemaakt, en voorlopige kleuren en materialen worden vastgesteld. Het voorontwerp wordt na de presentatie vaak ingezet om een voorlopige bouwkostenraming door een adviseur of aannemer op te laten stellen.

 

Al deze informatie vormt de basis voor verdere stappen in het ontwerpproces. In sommige gevallen wordt het voorontwerp voorgelegd aan de gemeente om in een vroeg stadium inzicht te krijgen in de haalbaarheid met betrekking tot vergunningen. Dit helpt om te beoordelen of het plan levensvatbaar is.

 

Beeld: schetsen van een verbouwplan

 

3. Definitief Ontwerp (DO)

 

In deze fase gaan we aan de slag met één specifieke ontwerpvariant, gekozen en ontstaan in de vorige fase. We werken het voorontwerp uit tot het definitieve ontwerp. In dit ontwerp is eerste input die is ‘opgehaald’ met het voorontwerp bij de opdrachtgever en eventueel nevenadviseurs, aannemer of gemeente verwerkt. 

 

We kijken in deze fase als het ware al met de bril van de aannemer naar het pand. Gaan we metselen? Met houtskeletbouw werken? Ook kijken we met de ogen van de gemeente, want die vraagt zich af: voldoet het ontwerp aan alle lokale en landelijke wetgeving? We gaan ook aan de slag met de input van onze adviseurs: wat is op het gebied van geluid, brandveiligheid of installatietechnisch wenselijk? Waar nodig maken we nog variantstudies voor onderdelen van het gebouw, zoals alternatieve indelingen of gevelvarianten.

 

In het definitief ontwerp leggen we de principedetails van het gebouw vast, van bepaalde knooppunten, en de opbouw van wanden en daken. We zoomen in op onderdelen van het gebouw en maken daar een principedetailtekeningen van. Daarin leggen we principes vast, bijvoorbeeld over hoe een kozijn op een wand aansluit, hoe een dak op een wand aansluit, hoe diep een goot is, of er überhaupt een goot is die je ziet of dat deze onzichtbaar is. Dus nog voordat alle technische adviezen opgesteld zijn.

 

Het definitief ontwerp wordt gecalculeerd op bouwkosten. Daarna volgt soms een Go or No go-moment, waarbij we doorgaan als alle seinen op groen staan wat betreft geld, vergunningen en tijd.

 

 

 

Beeld: 3D ontwerp

 

4. Technisch ontwerp (TO)

 

In de laatste ontwerpfase, het technisch ontwerp, worden alle technische details uitgewerkt die nodig zijn voor de aannemer om het gebouw te bouwen. Dit omvat kozijntekeningen, traptekeningen, maatvoering, en de specificaties van materialen en constructies. In dit stadium worden de wanden, daken en aansluitingen exact gedefinieerd, en zorgen dat ze voldoen aan verschillende eisen, zoals sterkte- en brandwerendheidseisen. Verschillende experts zoals constructeurs, installatieadviseurs en duurzaamheidsadviseurs dragen bij aan dit proces. Ook maken we in deze fase de keuzes wat betreft riolering, hemelwaterafvoeren, ventilatie, verwarmen, koelen, en de installatietechnische voorzieningen. Daarnaast leggen we alle details van aansluitingen vast, dit noemen we knooppunten. Een knoop is een punt waar verschillende gebouwdelen of materialen samenkomen, zoals wanden en kozijnen of vloeren en daken.

 

Het technisch ontwerp resulteert in een compleet document met gedetailleerde tekeningen maar ook tekstuele specificaties. Hierin staan de algemene voorwaarden voor de bouw. Dit stelt jou als opdrachtgever in staat om definitief een aannemer te selecteren. Wanneer je een gedetailleerd technisch ontwerp aan aannemers overhandigd , dan ontvang je vergelijkbare offertes van vergelijkbare kwaliteit.

 

Na het technisch ontwerp zijn we er nog niet, want dan begint de bouw! Hierbij geven we graag nog de nodige begeleiding, daarover in een ander blog meer!

Beeld: detailtekeningen

 

 

Jouw ideeën tot leven brengen in een uniek ontwerp?

 

Ontwerpen is als slowcooking, een zorgvuldig proces dat de tijd neemt om te rijpen. Elke doordachte keuze, elk aspect dat wordt overwogen of achterwege wordt gelaten, draagt bij aan een resultaat dat de moeite waard is. Wanneer een gebouw er uiteindelijk eenvoudig en vanzelfsprekend uitziet, weet je dat er hard is gewerkt achter de schermen. MN Architecten gaat voor bijzonder vanzelfsprekende én vanzelfsprekend bijzondere architectuur.

 

Stap samen met ons in dit traject van doordacht ontwerpen. Laat je bouwplan gedijen en ontvouwen tot iets unieks. Wil je ontdekken hoe jouw droomproject er na dit uitgebreide ontwerpproces uit kan zien? Wil je dat wij jouw visie onderzoeken en vormgeven? Neem vandaag nog contact op met MN Architecten en laat ons jouw ideeën tot leven brengen.

 

 

 

Meer blogs van MN Architecten

 

Wanneer een gebouw er eenvoudig uitziet dan weet je dat er hard is gewerkt.

 

Van stoel tot stad: een holistische benadering van architectuur

 

Architectenbureau in Utrecht: zo verbindt MN Architecten de gebruiker met de omgeving