Had Leonardo Da Vinci of Le Corbusier gezien wat deze tijd voor bouwkundige mogelijkheden biedt, dan waren ze vast zeer enthousiast geweest. Wereldwijd videobellen, naar Mars vliegen en complete woningen in 3D-printen. Toch zeggen we maar al te vaak: vroeger was alles beter, en onderwaarderen we het eigentijdse. Ook in de architectuur. In dit blog nemen wij jou mee in de mogelijkheden om verleden en heden zo goed mogelijk te verbinden. En hoe jij daar je voordeel mee kunt doen.
Ieder tijdperk, ook in de architectuur, heeft zijn eigen waarde en karakteristieken. Dit kun je als architect, en ook als eigenaar of gebruiker, eigenlijk niet negeren. Sterker nog, veel van onze opdrachtgevers waarderen het dat wij als architecten contextgevoelig te werk gaan en met respect voor verleden (her)bouwen en renoveren.
Want hoe mooi is het wanneer je bij het renoveren van een kerk, een monumentaal pand, een kantoor of gebouw bepaalde zaken in dezelfde lijn voortzet. En hiermee de architect collega’s uit het verleden zoveel mogelijk eer en recht doet. Zonder daarbij de wensen en het comfort van de moderne tijd waarin we leven te vergeten, natuurlijk. Die moeten ook de ruimte krijgen.
Moderne transformatie passend bij monumentaal straatbeeld
Het verleden en heden met elkaar verbinden, doen wij als architectenbureau in Utrecht op verschillende manieren.
Een van de projecten die wij willen uitlichten is de volledige transformatie van een vrijstaande woning op ‘Het Voorburg’ in Culemborg.
Het woonhuis dat er ooit stond is in 1973 gesloopt om plaats te maken voor de woning die er nu staat. Maar zoals je op deze foto kunt zien, viel deze woning ondanks alle goede bedoelingen van de architect destijds ietwat uit de toon in deze straat met bijna uitsluitend monumentale laat 19e-eeuwse woonhuizen.
Dus huurden de eigenaren MN Architecten in om de woning te transformeren, alleen dan passend in het straatbeeld.
Dit is het nieuwe ontwerp geworden:
Natuurlijk is hetgeen dat we maken nieuw, je ziet duidelijk dat het modern is. Maar door de kleuren en materialen leggen we een link met de omgeving van historische panden zodat het contrast minimaal is. Het ontwerp refereert ook qua vorm sterk aan het woonhuis dat ooit op deze plek stond, met het uitspringende volume met kap aan de voorzijde. De woning gaat nu meer relatie aan met de omgeving door een volledig nieuwe gemetselde (goed geïsoleerde) buitenschil in twee kleuren metselwerk en een gewijzigde, meer verticale gevelindeling. De lichtere rollagen refereren aan de spekbanden van de aangrenzende panden.
Er zijn ook uitbreidingen aan de achterzijde, met een dakopbouw en een luchtige uitbouw met grote schuifdeuren en een hoog plafond. Achterin de tuin wordt een nieuw bijgebouw gerealiseerd. De woning krijgt isolatiewaarden in overeenstemming met nieuwbouw en zal verwarmd worden met een warmtepomp. Van alle moderne gemakken voorzien dus.
Het resultaat wordt een moderne, volledig verduurzaamde woning die én past in het monumentale straatbeeld en toch zeer comfortabel en modern is.
Bekijk hier meer beelden van het project.
Contrasterend bouwen en renoveren
In bovenstaand project is er zo goed als een compleet nieuwe woning neergezet die past in het straatbeeld. Wij krijgen echter ook veel aanvragen voor restauratie- en renovatieprojecten van monumentale panden, woningen en kerken.
Van deze opdrachten krijgen wij ook veel energie. Wij houden ervan om te bewaren wat ooit was. Wij zijn geen fan van een gebouw zomaar platgooien en weer een nieuwe bouwen, helemaal als het gebouw in de basis nog genoeg kwaliteit heeft.
Cultureel erfgoed wordt vaak beschermd, maar hoe zit het met de rest? Gebouwen die al langer meegaan hebben vaak een emotionele waarde. Bijvoorbeeld wanneer je tegen een oude vriend zegt: weet je nog, dat we samen verstoppertje speelden achter de kolommen van dit gebouw? The memory of space, wordt dat ook wel genoemd.
Eén van de manieren om iets aan oude gebouwen te veranderen is om er een tijdlaag aan toe te voegen. Wanneer je iets nieuws toevoegt aan bestaande bouw dan sta je altijd voor de vraag: wil ik dat de verandering opvalt? Als het antwoord daarop nee is, dan stellen wij een subtiel contrast voor in het ontwerp. Kies je voor een sterk contrast, dan valt de nieuwe tijdlaag, oftewel, de toevoeging, meteen op, maar komt ook wat er al was in een ander daglicht te staan. Wij noemen dit: contrasterend bouwen. Net als water en olie niet mixen, liggen de verschillen er (vaak zelf letterlijk!) bovenop.
Een mooi voorbeeld van een contrasterende keuze is die van de recente uitbreiding van De Fundatie in Zwolle.
Foto gemaakt door Lars van den Brink
Bovenop het dak van Museum de Fundatie staat een uitbreiding in de vorm van een wit ei. Deze toevoeging is supermodern. De betrokken architect, Hubert-Jan Henket, heeft met dit contrast een ultiem krachtenspel opgezocht. Het is overduidelijk welk deel van het gebouw oud is en welk deel nieuw is. Dit is een typisch voorbeeld waarin de architect een laag aan het gebouw toevoegt en daarbij niet zijn best doet om dit te verenigen met dat wat er al is. De toevoeging werpt een nieuw licht op het bestaande gebouw, die er eerder niet was.
Een ander voorbeeld, uit ons eigen portfolio, is de Koepelkerk in Arnhem, een Rijksmonument uit 1837 in 2011 gerenoveerd.
We ontwierpen in dit bijzondere gebouw de foyer, nieuwe trappen en sanitaire groepen. De trappen bijvoorbeeld zijn duidelijk eigentijds, maar met klassiek materiaal gemaakt, zoals eikenhout. Door in de vorm onderscheidend te zijn, maar in materiaal of kleur verbinding te zoeken, worden de nieuwe toevoegingen of wijzigingen toch op een natuurlijke wijze onderdeel van het bestaande gebouw.
In de entree maakten we een hardglazen tochtportaal achter de oude entree-deuren van hout. Dit is, gezien de context, hypermodern, en dus een duidelijke toevoeging aan het gebouw. De geschiedenis wordt zo afleesbaar en deze eigentijdse toevoegingen brengen een nieuwe tijdlaag aan in het gebouw.
Jaren 30 woning in een Vinex-wijk
Een andere manier om het verleden en het heden samen te brengen, is door nieuwbouw geheel in de stijl van vroeger op te trekken. Denk maar aan de Vinex-wijken die bestaan uit woningen gebouwd in jaren 30 stijl. De huizen zien eruit alsof ze gebouwd zijn in de vorige eeuw, maar genieten van alle gemakken van de moderne tijd. Deze architectuurstijl is een kwestie van zo goed mogelijk kopiëren wat al bestaat.
Het lastige aan deze manier van bouwen vinden wij dat het niet oprecht is. Je kunt het anno nu namelijk moeilijk net zo mooi en sfeervol maken als destijds. De materialen zijn niet meer beschikbaar, of de arbeid is te duur waardoor er concessies moeten worden gedaan. Ook is bepaald vakmanschap niet meer aanwezig, waardoor het vaak ‘nét niet’ is.
Heel eerlijk… Wij vinden het een gemiste kans om de voordelen van je eigen tijd te ontkennen en zomaar de geschiedenis te kopiëren.
We kunnen nu bouwen met supersterk staal. Triple glasplaten met enorme afmetingen, in gebouwen plaatsen. Werken met moderne kunststoffen. Hogesterktebeton. 3D-printen.
Waarom zou je je eigen generatie en de mogelijkheden die deze tijd biedt, tekort doen?
Historische gebouwen in een duurzaam jasje
Een andere uiterste, is wonen of werken in een zeer oud gebouw. Natuurlijk is het heel sfeervol om een historisch pand te kopen. Maar het wordt al snel ongezellig als je deze ‘s winters met geen mogelijkheid warm kunt krijgen. Of je scheel betaalt aan energie.
Steeds meer eigenaren van historische woningen gaan daarom aan de slag met hun energie-uitdaging. Een woning of kantoorgebouw kan esthetisch mooi zijn, maar onpraktisch en oncomfortabel zijn.
Wanneer opdrachtgevers met een dergelijke uitdaging bij ons aankloppen, geven wij altijd eerst voorlichting over wat de technische mogelijkheden zijn om comfortabel te wonen én het energielabel te verbeteren. Wij zien dat met de huidige klimaatuitdaging als onze plicht. Energieklasse G is geen optie meer, je wilt geen 1000 euro per maand betalen aan elektriciteit. Isoleren is vaak de eerste goede stap. Wil je het rigoureuzer aanpakken, dan moet je aan een verbouwing gaan denken.
Benieuwd hoe wij woningen verduurzamen? Lees hier wat de 5 meest effectieve stappen zijn. In dit blog lees je over de diverse manieren waarop wij uitstoot-arm bouwen.
Aan de slag met jouw bestaande pand?
Wil jij een tijdlaag toevoegen aan een oud of bestaand pand? Schakel ons dan in! Van oude woningen tot monumentale panden: wij zijn goed in bouwen en renoveren binnen een historische context. Wij doen dit met respect voor wat er al is, maar maken gebruik van moderne, eigentijdse mogelijkheden. Neem contact met ons op voor een verkenningsgesprek!
