Een duurzaam gemaakt gebouw gaat langdurig mee. Er is zoveel vakmanschap en kwaliteit aan te pas gekomen, dat het vastgoed zijn waarde niet verliest. Denk maar aan een monumentaal gebouw: die wordt niet gesloopt, maar gerenoveerd en herbestemd. Wil jij duurzaam (ver)bouwen zodat het zeer lange tijd mee gaat? In dit blog lees je 8 adviezen hoe je dit aanpakt.
1. Bouw iets wat langdurig mee gaat
Hij stoot iets meer CO2 uit, is quartz-roze van kleur en rijdt al sinds 1987 als een zonnetje. Rara wat is het?
Inderdaad, de Saab van Maarten Nieuwenhuize, eigenaar van ons architectenbureau. ‘Deze auto is voor mij hét toonbeeld van duurzaamheid’, vertelt hij. ‘Autofabrikanten vertellen maar weinig over de (schadelijke) voetprint van het produceren van auto’s. Alle aandacht gaat uit naar de emissieuitstoot wanneer de auto eenmaal rijdt. Met andere woorden: naar de gebruiksfase. Dat is ook belangrijk, maar duurzaamheid gaat ook écht over iets moois maken én dat goed doen. De motor bijvoorbeeld is oersterk gemaakt, niet onbelangrijk bij een auto. Stel dat deze auto niet zo’n goede kwaliteit zou hebben, zou ik er dan ook zo zuinig mee zijn? Had ik de auto niet al 3 keer ingewisseld? Mooie dingen die goed in elkaar zitten behouden hun waarde en gaan daardoor langer mee.’
Deze vlieger gaat op voor auto’s, kleding, interieur én natuurlijk ook voor gebouwen. Natuurlijk is een passiefhuis of een energetisch zeer vriendelijk gebouw, circulair gebouwd, erg duurzaam. Maar let op: duurzaam bouwen is vooral ook een gebouw een lange (technische) levensduur meegeven. Een prachtig vakkundig gemaakt gebouw wordt namelijk herbestemd, aangepast en vooral: wordt niet gesloopt. Snel iets bouwen om daarna weer kapot te maken met de sloophamer is zeer slecht voor het milieu.
2. Maak duurzame keuzes in de ontwerp- en productiefase
Als er wordt gesproken over duurzaamheid, dan wordt er vooral gekeken naar de gebruiksfase van een product of voorwerp. Hoeveel energie bespaart het vastgoed? Is het goed geïsoleerd? Zijn de installaties energiezuinig? Dit zijn allemaal belangrijke zaken, waar wij klanten ook mee verder helpen (lees hier onze 5 tips om jouw woning te verduurzamen).
Maar waar wij proberen meer aandacht voor te krijgen is het duurzaamheidsaspect van de productiefase. Oftewel: het hele stuk ervoor. Want hoe energievriendelijk een auto, koelkast, zonnepaneel of gebouw ook is, er moeten grondstoffen aan de aarde worden onttrokken om het te maken. Die grondstoffen moeten worden getransporteerd, het product moet worden samengesteld. Kortom: het überhaupt maken van een gebouw is een grote belasting voor het milieu. Al helemaal wanneer iets niet lang mee gaat, maar na een aantal jaar wordt gesloopt. Dus iets duurzaam bouwen, betekent goed kijken naar de volledige levenscyclus van een product en ervoor zorgen dat deze zolang mogelijk mee gaat.
3. Kies een vakkundig team
Je hebt ze vast wel eens bezocht. Kerken, gemeentehuizen, scholen of andere monumentale gebouwen. Het zijn ruimtes waar de bedenkers echt iets bijzonders van wilden te maken. De metselaars maakten mooie details, de timmerman deed zijn best op de uitzonderlijke houtsnedes, de smid smeedde een briljant smeedijzeren hekwerk… Alles aan het gebouw is met zorg gemaakt. Zelfs de regenpijp voor de afvoer van hemelwater werd vaak nog versierd.
Hoe mooi is het om te zien met hoeveel zorg, liefde en vakmanschap monumentale gebouwen ooit zijn gemaakt. Je weet: op deze kwaliteit is niet bezuinigd, er is echt geprobeerd iets goeds te maken.
Misschien versieren we vandaag de dag geen regenpijpen meer, maar de vakmensen van vandaag de dag werken nog met net zoveel liefde en toewijding aan het bouwen van mooie gebouwen.
Daarom is onze tip: kies de beste vakmensen voor jouw project. Bij MN Architecten kunnen wij jou naast een kwalitatief hoogwaardig gebouw ook helpen met regie van het volledige planproces inclusief bouwbegeleiding, waardoor je er zeker van bent dat alle disciplines optimaal samenwerken. En het project van hoge kwaliteit, en binnen tijd en budget wordt opgeleverd.
Wanneer alle disciplines synchroon samenwerken aan het maken van een gebouw, dan kun je monumentale gebouwen maken. Gebouwen die kloppen gaan zolang mee dat ze ooit misschien wel de status van monument kunnen krijgen.
Het team van MN Architecten (foto: Jos Hummelen)
4. Bouw met duurzame en natuurlijke materialen
Hoe meer uitstoot-arm de materialen zijn waar je mee bouwt, hoe beter voor het milieu. Daarvoor is de MilieuPrestatie Gebouwen (MPG) in het leven geroepen, verplicht voor wie een omgevingsvergunning wil aanvragen. De MPG geeft aan wat de milieubelasting is van de materialen die in een gebouw worden toegepast.
Maar wat zijn dan die co2-vriendelijke en natuurlijke materialen om mee te bouwen? En gaan die materialen wel langdurig mee? Deze vraag leeft onder steeds meer van onze klanten.
Wij gebruiken voor onze projecten vaak hout. Hout heeft namelijk hele prettige en praktische eigenschappen: het is sterk en duurzaam en kent tal van toepassingen. Voor het bouwproject Overhoop gebruikten we naast hout ook leem, ook co2-vriendelijk van karakter. Andere bio-materialen zijn: vlas, hennep, katoen en schapenwol. Van hennep kun je blokken maken en muren bouwen, leem kun je inzetten als stucmateriaal om de wanden netjes mee af te werken. Ook schapenwol is perfect te gebruiken als isolatiemateriaal.
5. Verzin alvast een tweede leven voor het gebouw
Voor een gezin in de Parkstraat in Utrecht hebben wij de woning zo verbouwd dat deze nog generaties mee kan gaan.
Hoe?
Door in de ontwerpfase ook al een schaduwplattegrond te maken voor een tweede of derde functie van het gebouw, gebaseerd op diverse scenario’s. Kinderen die vrijheid willen en op kamers willen gaan (en dan een compleet eigen verdieping krijgen, bijvoorbeeld). En een woning geschikt maken voor wanneer traplopen niet meer zo makkelijk gaat.
Ons advies: bedenk nu alvast welk tweede leven je het gebouw wilt kunnen geven in de toekomst. En vraag jouw architect om een multifunctioneel ontwerp te maken. Gaat het om nieuwbouw? Kies een hogere verdiepingshoogte. Er zijn meer mogelijkheden om een gebouw multifunctioneel in te richten wanneer de plafonds hoog zijn. Je kunt simpelweg meer ruimte gebruiken om creatief mee om te gaan.
Momenteel werken wij aan een multifunctionele inrichting van de Heilige Kruiskerk in Amersfoort (foto: Jos Hummelen)
6. Bouw het gebouw demontabel en verplaatsbaar
Zie je ze ook wel eens over de weg verplaatst worden, de tiny houses?
Als je denkt dat jouw woning of gebouw niet op een andere plek kan worden neergezet dan heb je het mis.
De techniek van demontabel bouwen is zo geavanceerd dat het anno 2022 mogelijk is om complete gebouwen te demonteren en ergens anders weer op te bouwen.
Esen mooi voorbeeld hiervan is het kantoor van architectenbureau CEPEZED in Delft, en het hoofdkantoor van Triodos gemaakt door Thomas Rau architecten. Deze projecten zijn volledig of grotendeels demontabel ontworpen, en dus voorbereid op een 2e leven.
7. Ontwerp een briljant en makkelijk her te bestemmen gebouw
Aan welke kenmerken voldoet een gebouw dat eeuwen lang mee kan gaan? Oftewel: een gebouw die de moeite van het herbestemmen waard is?
Hierbij een kleine checklist:
- Het is een comfortabel gebouw met genoeg daglicht, van hoge kwaliteit en met zorg gemaakt;
- Het gebouw heeft een goede binnen-buiten-relatie;
- Het gebouw is functioneel en ruimtelijk;
- Bouw eigentijds;
- Het is een architectonisch hoogstandje.
8. Renoveer jouw (monumentale) gebouw
Last but not least: investeer in renovatie en onderhoud! Als architectenbureau worden wij dikwijls ingehuurd om kerken te transformeren en te renoveren.
Eén van de kerken die wij multifunctioneel hebben gemaakt is de Koepelkerk in Arnhem. Dit is een goed voorbeeld van een mooi gebouw van grote architectonische en culturele waarde. Het typerende achtkantige gebouw centraal op het Jansplein in Arnhem vertegenwoordigd een bepaalde bouwperiode uit de 19e eeuw. De opdracht was om de kerk multifunctioneel te maken, klaar voor de 20e eeuw.
Wij werken daarnaast aan een ontwerp voor multifunctionele gebruik van de Heilige Kruiskerk in Amersfoort. Echt een bijzonder naoorlogs gebouw dat een sprekend voorbeeld is van moderne, naoorlogse kerkenbouw. . Met behoud van de bouwstijl en architectuur maken we met onze plannen dit monument multifunctioneel.
Net zoals architecten die generaties na ons zullen komen, en hopelijk onze gebouwen een nieuwe bestemming gaan geven.
Heb je een vraag?
Als architectenbureau weten wij dat wij een positieve impact kunnen hebben op het milieu als wij duurzaam bouwen. En onze klanten helpen om daarin keuzes te maken. Er zijn zoveel meer duurzame keuzes die je kunt maken tijdens de ontwerpfase van een gebouw.
Heb je hierover een vraag? Neem dan contact met ons op!
Ik zie uit naar ons gesprek!
Maarten Nieuwenhuize
Oprichter MN Architecten, Architectenbureau in Utrecht
