wonen en welzijn

5 manieren om jouw gezondheid positief te beïnvloeden met architectuur

Gebouwen hebben een grotere invloed op ons fysieke en mentale welzijn dan je in eerste instantie zou denken. In dit blog zoom ik in op de voordelen van het creëren van een gezonde omgeving via architectuur. Daarbij zet ik ook 5 manieren op een rij die wij als architectenbureau nu al zoveel mogelijk proberen in te zetten.

 

Epidemieën door onhygiënisch wonen 

 

woning gezonder maken

 

 

 

In het begin van de 20e eeuw waren woningen, vooral voor de arbeidersklasse, klein, gehorig, tochtig en vochtig. Vanwege het gebrek aan sanitair liet ook de hygiëne te wensen over. Geen wonder dat er een cholera-epidemie uitbrak en velen overleden aan tyfus. 

 

Het was na de introductie van de woningwet dat de eerste maatregelen werden getroffen om huizen gezonder te maken. Daarna kwam er een  beweging op gang van architecten die zich specialiseerden in gebouwen gezonder inrichten. Zo kregen de woningen standaard een riolering en werden de ramen van woningen groter gemaakt voor meer licht en ventilatie.  Ook werd er aandacht besteed aan het hygiënisch bereiden van voedsel. Met name de modernistische stroming uit de jaren ´20 hield zich bezig met de vraag: hoe kunnen we woningen maken die ervoor zorgen dat de gebruikers gezonder en gelukkiger zijn. Een invloedrijk persoon uit het modernisme is Le Corbusier, een Zwitsers-Frans modernistisch architect. Hij stelde dat een gebouw zo efficiënt vormgegeven moest worden: zo vernuftig en slim als een optimaal functionerende machine. Zodat de gebruiker ervan ook optimaal kan functioneren, ook qua gezondheid en welzijn. 

 

 

Architecten en medici samen aan de tekentafel

 

 

 

Als ontwerper ben ik verantwoordelijk voor hoe ruimtes eruit zien en daardoor ook hoe gebruiker deze ervaart. Of het nu gaat om een werkruimte, een stadsplein, een straat, een woonkamer of een dakterras: alle ruimtes beïnvloeden ons welbevinden. Bewust of onbewust. 

 

Om nog een stapje verder te gaan: diverse medische onderzoeken rondom lichamelijke (1) en geestelijke gezondheid (2) tonen aan dat architectuur een grote rol speelt in het positief beïnvloeden van de gezondheid. 

 

Dit wetende, zouden wij architecten eigenlijk nauwer moeten samenwerken met medici in het ontwerpen van een gebouw. Dit gebeurt inmiddels gelukkig ook, Google maar eens op de termen neuroarchitectuur en welzijn architectuur. 

 

Net als in de jaren ´20 is er dus weer een nieuwe beweging op gang gekomen om gebouwen te maken die de gezondheid positief beïnvloeden. Ik ben erg blij met deze trend. Wat mij betreft mag er veel meer discussie of onderzoek uitgaan naar de precieze invloed die architectuur, uitstraling en binnenklimaat heeft op ons welbevinden. 

 

In ziekenhuizen wordt welzijnsarchitectuur al toegepast: daar is het extra belangrijk om een gezonde omgeving te creëren zodat mensen eerder herstellen van ziektes. Toch denk ik dat gebouwen ook een preventieve rol kunnen vervullen en kunnen bijdragen aan het langer gezond blijven.  

Indeling van de ruimte, kleuren, routing oriëntatie, klimaat en akoestiek: ga je daar slim mee om, dan draagt dit bij aan de kwaliteit van leven van de gebruikers en aan hun welzijn.

 

Hoe? Daarover zet ik hierbij een aantal tips op een rij die we bij MN Architecten ook graag gebruiken bij het ontwerpen van een gebouw.

 

1. Sociaal contact met anderen 

 

Eenzaamheid kan, net als stress, een negatieve invloed hebben op het immuunsysteem. Daarom is het belangrijk om bij het ontwerpen van een stad, een gebouw of een woning de mogelijkheid te bieden tot sociale interactie en die, waar gewenst, ook te bevorderen. 

Voor de renovatie van het gebouw van de woongroep Overhoop in Utrecht Overvecht creëerde ik bijvoorbeeld diverse collectieve ruimtes (de winkel en de buurtkamer waar ook buurtgenoten welkom zijn), en ruimtes waar de bewoners van de woongroep elkaar kunnen ontmoeten (het dakterras).

 

Ook binnen het gezinsleven zijn er diverse manieren om de interactie tussen huisgenoten te stimuleren. Zo werk ik momenteel aan de verbouwing van een woning op de Croesestraat waar we verschillende hoogtes in de woonkamer creëren. De aanleiding hiervoor is de lager gelegen tuin, het uitgebouwde deel van het huis ligt op deze hoogte. Zo kun je je op de verschillende hoogtes terugtrekken én in verbinding blijven. 

 

2. Meer beweging

 

welzijn en wonen

Afbeelding: project Croesestraat (zomer 2021)

 

De hele dag zitten is natuurlijk ontzettend ongezond. De sportschool is een typisch gebouw dat je helpt om te bewegen. Toch moeten we onszelf daar soms naar toe slepen. Hoe mooi zou het daarom zijn als álle gebouwen uitnodigen om te bewegen? 

 

Ik denk er vaak over na hoe we spelenderwijs gebruikers meer kunnen laten bewegen in een gebouw.

 

Denk aan een prachtig glazen trappenhuis die uitnodigt om in plaats van de lift de trap te nemen. Of een mooie route naar een andere verdieping, via een bijzondere trap. Zoals ik bijvoorbeeld onlangs heb vormgegeven voor een verbouwproject in de Croesestraat in Utrecht. Wanneer je vanuit de voorkamer naar de achterkamer gaat, dan moet je een aantal treden op. En dat maakt je net wat fitter en actiever.

 

3. Natuurlijk daglicht en vitamine D

 

wonen en welzijn

Fitter en een beter humeur door meer natuurlijk daglicht (project Tuinstraat, Utrecht)

 

Daglicht is de sleutel om je biologische klok in balans te houden. Krijg je niet genoeg licht tijdens de dag, dan wordt je humeurig. Aan de andere kant: werk of leef je in een ruimte met veel daglicht, dan ben je fitter, alerter en is je stemming beter. Kom je vaker buiten, dan neem je voldoende vitamine D op. Deze vitamine maakt ons blij en wordt aangemaakt via zonnestralen op je huid. Als er weinig zon is dan kun je vitamine D ook via voeding en pillen binnenkrijgen, maar de allerbeste bron is nog steeds daglicht en de zon!

 

Kortom: ervoor zorgen dat er meer natuurlijk daglicht in je woning schijnt is een investering in de kwaliteit van leven en in jouw welzijn en gezondheid.

 

Mijn adviezen voor meer natuurlijk daglicht in de woning:

 

      • Zorg ervoor dat er geen belemmeringen zijn rondom de woning die het daglicht wegnemen. Denk aan een boom in de voor- of achtertuin die dicht op de gevel staat. Het is belangrijk om vrij zicht te hebben vanaf de ramen zodat er zoveel mogelijk licht de ruimte in kan vallen.
      • Gebruik lichte kleuren in je interieur. Zorg in ieder geval voor een licht plafond, zodat het natuurlijke daglicht zoveel mogelijk gereflecteerd kan worden.
      • Wil je jouw woning vergroten met een uitbouw? Dan raad ik aan daglichttoetreding via het dak te maken omdat er anders  in het midden van de woning  een donkere ruimte kan ontstaan.

 

In dit blog kun je lezen hoe ik als architect speel met licht en ruimte.

 

4. Een comfortabel binnenhuisklimaat

 

Er is veel aandacht geweest voor de negatieve effecten van een gebouw op de gezondheid, denk maar aan het sick building syndrome. Hierbij bezorgen gebouwen de gebruikers hoofdpijn, vermoeidheid of griep vanwege een slecht binnenhuisklimaat. 

 

Gelukkig staat vanwege corona staat het belang van goed ventileren nog eens extra in de schijnwerpers, zowel op thuis als op kantoor.

 

Bij het ontwerpen van woningen houd ik ook altijd rekening met het comfort rondom temperatuur en frisse lucht. Daarvoor win ik dikwijls adviezen in bij klimaat-adviseurs. Er is technisch zoveel meer mogelijk vandaag de dag!

 

5. Kalmer worden van een groene omgeving

 

welzijn en wonen

Project: Tuinstraat

 

Meerdere onderzoeken (waaronder deze) tonen aan dat meer groen in en rondom je huis een meetbaar kalmerend effect heeft op je fysieke en mentale gestel. Omgeef je jezelf in een groene omgeving, dan maakt je lichaam minder cortisol aan. Dat is het stresshormoon. 

 

In mijn ontwerpen probeer ik daarom altijd zoveel mogelijk het groen van buiten naar binnen te halen. 

 

Net noemde ik ook al de woning in de Tuinstraat, een woning omringt door groen. Dit huis had een volledig gesloten achtergevel, omdat het achterliggende perceel -dat 75 cm hoger ligt dan de begane grond vloer- voorheen niet bij de woning hoorde. En dus had de woning geen uitzicht op de tuin. Door een drietal nieuwe gevelopeningen te plaatsen is het gelukt om het groen van buiten naar binnen te halen. 

 

Bekijk hier de verbouwing van de arbeiderswoning in de tuinstraat 

 

Een andere stressfactor binnenshuis is een niet geordend huis. Zo blijkt uit een Amerikaanse studie (3) onder 60 huishoudens dat een rommelig huis het cortisolniveau verhoogt, wat leidt tot meer stress. Opvallend is dat een rommelig huis met name het cortisolgehalte van vrouwen doet stijgen. Mannen registreren het wel, maar voelen deze stress niet (yes, app maar even door aan je partner ;-)).


Mijn tip voor een geordend huis? Koop, vooral als je klein woont, compact en luchtig meubilair. Een oplossing kan zijn door vast meubilair te laten ontwerpen, zoals wij deden voor een klant in Utrecht).

 

Bronnen gebruikt voor dit blogartikel

  1. NICE. (2008). Promoting and creating built or natural environments that encourage and support physical activity. London: National Institute for Health and Clinical Excellence.
  2. Dalgard, O., & Tambs, K. (1997). Urban environment and mental health: A longitudinal study. British Journal of Psychiatry, 530–536.
  3. Darby E. Saxbe, Rena Repetti (2009) No Place Like Home: Home Tours Correlate With Daily Patterns of Mood and Cortisol.

 

Hoe ga jij investeren in gezondheid?

 

Wil jij graag jouw woning zo verbouwen dat deze de gezondheid van jou en jouw huisgenoten stimuleert? 

 

Ben jij eigenaar van een bedrijfspand of complex en wil jij investeren in het welzijn van de gebruikers?

 

Houd jij je professioneel gezien ook bezig met gezondheid en welzijn en wonen en zou je willen samenwerken? Ook dan kom ik graag met je in contact.

 

Je kunt mij telefonisch bereiken of een berichtje achterlaten via LinkedIn en het contactformulier

 

    Neem contact op

    1. Naam

    2. Email

    3. Bericht

     

    welzijn en wonen

     

    Ik zie uit naar ons gesprek!

    Maarten Nieuwenhuize